Selectief droogzetten, wat vindt de veehouder ervan?

Selectief droogzetten biedt veel kansen om samen met de bedrijfsdierenarts de uiergezondheid onder de loep te nemen en te verbeteren. Wordt de methode echter al volop toegepast in het veld en zo ja, hoe? Om dit te weten te komen, deelden we vorig jaar een vragenlijst via onze nieuwsbrief. Een overzicht van de resultaten.

Het is algemeen geweten dat een goede uiergezondheid leidt tot een hogere productie en economisch rendement. Selectief droogzetten kan een onderdeel uitmaken van een goed gemanaged bedrijf zonder de uiergezondheid in gevaar te brengen. Zo kan een veehouder antibioticagebruik op het bedrijf doen dalen en daardoor een steentje bijdragen in de strijd tegen antibioticaresistentie. Maar selectief droogzetten kan ook een economisch voordeel opleveren. Op onze vraag naar implementatie van deze praktijk in de Vlaamse melkveehouderij, gaven maar liefst 73 veehouders hun mening over wat ze ervan vonden.
Het aantal melkkoeien op de bedrijven van de deelnemende melkveehouders varieerde van 24 tot 350. Het gemiddelde tankmelkcelgetal van die bedrijven is 163.000 cellen/ml met een range van 60.000 tot 290.000 cellen/ml. De meeste veehouders (73%) namen deel aan MPR, 10% verkreeg individuele celgetalgegeven op een andere manier (o.a. robot) en 16% heeft geen toegang tot deze data.

Zicht op antibioticagebruik

Op het vlak van monitoring, heeft bijna 80% van de veehouders kennis van hun benchmarkrapport, een rapport dat jaarlijks voor iedere IKM-deelnemer wordt opgemaakt door AB Register en het antibioticagebruik op hun bedrijf in beeld brengt. Dit gebruik wordt uitgedrukt in behandeldagen per 100 dagen en geeft inzicht in hun gebruik t.o.v. collega-melkveehouders (grootgebruikers en laaggebruikers). De Europese verordening die preventief gebruik van antibiotica verbiedt sinds 28 januari 2022 is minder goed gekend. Slechts de helft van de veehouders (53,4%) had hier al van gehoord.

Maatregelen bij droogzetten

De meeste koeien worden steevast een bepaalde periode voor kalven drooggezet maar 11% van de veehouders gaf aan soms (<10% van de koeien) of regelmatig (>10% van de koeien) door te melken en de droogstand over te slaan. Slechts 11 veehouders treffen voorafgaand aan het droogzetten geen maatregelen op het vlak van melkfrequentie, aanpassen van rantsoen of toevoegen van supplementen. De overige veehouders passen wel minstens één van de maatregelen toe (Figuur 1). Zo’n 64% van de veehouders schat de gemiddelde melkproductie op het moment van droogzetten op <15 kg (Figuur 2).

Fig. 1: Voorbereiding op droogstand

Fig. 2: De gemiddelde melkproductie op het moment van droogzetten

Welke koeien droogzetten en waarom?

Als we de toepassing van selectief droogzetten bekijken, zien we dat 32 van de 73 veehouders (dus 44%) soms antibioticahoudende tubes gebruikt bij droogzetten, 4% gebruikt ze zelfs nooit. Om te beslissen welke koeien in aanmerking komen om zonder antibiotica droog te zetten, wordt vooral gekeken naar het koecelgetal en de voorgeschiedenis van mastitis in voorgaande lactatie(s). Ook de melkproductie (geen optie in de vragenlijst) werd extra vermeld. Bacteriologie werd door geen enkele respondent aangeduid, evenmin als pariteit. Kwaliteit van de koe en dierenartsadvies blijkt maar voor de minderheid een beweegreden te zijn voor selectief droogzetten (figuur 3).

Fig. 3: Basis om te beslissen welke koeien in aanmerking komen om zonder antibiotica droog te zetten.

De meeste veehouders die selectief droogzetten doen dit omdat ze het belangrijk vinden om minder antibiotica te gebruiken (88%). Maar 56% duidt ook aan dat ze dit financieel voordelig vinden, 13% doen het omdat preventief gebruik verboden is en 9% omdat hun dierenarts erop aanstuurt (figuur 4). Andere redenen die specifiek vermeld worden zijn: een verbeterd werkgemak, sneller melk kunnen meegeven na het kalven, minder risico op infectie door droogzetbehandeling en het volgen van algemene adviezen.

Fig. 4: Beweegredenen om te kiezen voor selectief droogzetten

Effect van selectief droogzetten

De vraag hoe de uiergezondheid geëvolueerd is sinds het toepassen van selectief droogzetten, werd beantwoord door de 32 veehouders die aangaven momenteel selectief droog te zetten. Een grote meerderheid (81,2%) gaf aan dat deze dezelfde is gebleven. Opmerkelijk is dat 12,5% aangaf dat de uiergezondheid verbeterd was en slechts 3,1% (1 veehouder) dat ze verslechterd was. Dit laatste percentage kunnen we verklaren door het vermoeden dat veehouders die niet tevreden zijn over selectief droogzetten de praktijk op dit moment niet toepassen.

Bij veehouders die systematisch droogzetten mét antibiotica (38 respondenten), werd gepolst naar de bereidheid tot droogzetten zónder antibiotica. Iets meer dan een derde van hen (29%) ziet dit zitten. Als hoofdreden waarom deze veehouders nu toch antibiotica gebruiken is dat het – kort door de bocht – een verzekering is van behoud van uiergezondheid tijdens de droogstand. Enkele andere redenen die aangegeven werden om niet (meer) aan selectief droogzetten te doen, zijn dat voorgaande poging(en) niet succesvol waren, omdat het niet verplicht is en omdat de voordelen ervan niet duidelijk zijn. Tot slot wordt onzekerheid over de aanpak door 16% van de veehouders aangeduid (figuur 5).

Fig. 5: Redenen waarom melkveehouders koeien niet selectief droogzetten

Selectief droogzetten biedt voordelen

Wat we leren uit onze bevraging is dat selectief droogzetten nog geen algemeen gangbare praktijk is in het veld, maar het is zeker geen zeldzaamheid. Hoewel weinig melkveehouders op de hoogte zijn van de wetgeving over het verbod op preventief gebruik van antibiotica, kennen de meeste deelnemers aan de enquête de benchmarkrapporten wel. Veehouders die ervoor kiezen om de selectieve droogzettechniek toe te passen, doen dit vooral omdat ze een lager antibioticagebruik belangrijk vinden. Een ander voordeel dat de meerderheid van de deelnemers aanhaalt, is dat er een financieel voordeel uit te halen valt. De belangrijke redenen om toch systematisch antibioticahoudende droogzetters te gebruiken, zijn ongerustheid over de uiergezondheid en een gebrek aan ‘moeten’. Dat deze ongerustheid niet nodig is, mits de juiste voorbereidingen, blijkt uit de antwoorden van de groep die wel selectief droogzet.